Weer voorspellen
Als kind zijnde keek ik 's ochtend altijd naar buiten. Kijken wat het weer was. Tegenwoordig kijk je op je telefoontje wat voor weer het gaat worden. Als fotograaf is het handig om zelf ook feeling te hebben met het weer en niet alleen afhankelijk te zijn van het weerbericht. Zeker als je landschappen fotografeert is het fijn te weten wanneer je op pad moet en wanneer juist niet. Nog verder in het verleden was er geen weersinstituut zoals het KNMI. Mensen die van het weer afhankelijk waren hadden zelf kennis van het weer opgebouwd.
Om alle regeltjes te onthouden kwamen er rijmpjes. Zo heeft de schippersspreuk ‘avondrood, mooi weer aan boord’ en ‘morgenrood, water in de sloot’ zeker waarde. Een andere bekende spreuk is 'Komen de vissen naar boven, dan is er mooi weer te beloven‘ en de bekende wind in de nacht, regen in de gracht.’
:: LUCHTDRUK::
Een van de meest betrouwbare meetgegevens voor het opmerken van aankomende weersveranderingen is atmosferische druk. Dit is de kracht die wordt uitgeoefend door het gewicht van de lucht boven je. Er is een standaard atmosferische druk voor elke locatie op basis van hoogte, maar de werkelijke druk varieert sterk met het weer. Bij hoge druk is de lucht zwaarder dan normaal. Is het lage druk dan betekent dit dat lucht naar boven beweegt. Dit is over het algemeen een teken van wisselend weer. Bij hoge druk blijft de lucht hangen op het landoppervlak. Dit geeft stabiel weer aan. Bij Lage druk beweegt lucht vanaf het landoppervlak omhoog in de atmosfeer. Dit geeft verandering in weer aan. Een meetinstrument om deze atmosferische druk nauwkeurig te kunnen meten noemt men een barometer. meet. Vroeger werd de luchtdruk ook gemeten bij het kampvuur. Stijgt de rook in een rechte lijn omhoog , dan heb je een lage druk. Blijft de rook laag dan heb je een hoge druk. Een andere manier om een idee te krijgen van luchtdrukveranderingen , is door naar de wolken te kijken.
:: BEWOLKING::
Cumulus: dit zijn jullie standaard witte, gezwollen wolken die zich op lage hoogte vormen. Op zichzelf betekenen ze niet per se regen. Pas echter op als je merkt dat ze samenkomen en donker worden, of als je ze ziet bouwen om erg lang en donker te worden. Lagedrukomstandigheden kunnen ervoor zorgen dat cumuluswolken zich opbouwen in stormachtige cumulonimbuswolken, gewoonlijk donderkoppen genoemd. Dit soort wolken zijn typerend voor zomerse buien in veel delen van het continent; ze kunnen boven hun hoofd opduiken, maar grote oevers van stapelwolken kunnen ook binnenkomen met koude fronten.
Luke Howard bedacht een systeem van wolkengeslachten waarin hij een onderverdeling maakte van vier families.
Te weten:
Verticaal ontwikkelde wolken ,
Verticaal ontwikkelde wolken.
::HOGE WOLKEN::
Hoge wolken bevinden zich, afhankelijk van de luchtdichtheid en de temperatuur, op ongeveer 5 - 13 kilometer hoogte, De temperatuur op die hoogte is rond de zijn -40 graden Celsius. ligt. Door de lage temperatuur is er weinig condensatie in de waterdamp. De wolken bestaan uit ijskristallen die door reflectie van zon- en maanlicht een halo om zich heen krijgen.
Hoge wolken zijn vaak een voorteken van slecht weer.
Hoge wolken :
- Cirrus - sluiervormig
- Cirrocumulus - stapelvormig
- Cirrostratus - laagvormig
Cirruswolken lijken ene beetje op sluierwolkjes met soms een dunne weggevaagde wolk. Ze bevinden zich hoog in de lucht op 6 tot 12 kilometer hoogte en tonen zich als lange wimpels. We zien deze wolken vaak als het mooi weer is en de zon een gekleurde kring om zich heeft. Cirruswolken tegen een blauwe lucht betekent dat lucht en vocht zich hoog in de atmosfeer verplaatsen. Ze kunnen optreden tijdens hoge- of lagedruksystemen. Wanneer cirruswolken meer continu zijn en het grootste deel van de lucht bedekken met een dunne sluier of een halo van licht zichtbaar maken rond de zon, is er meer kans op verandering.
Cirruswolken
De cirrocumulus noemen we ook wel schapenwolkjes. Deze bevinden zich op 5 tot 12 km hoogte. De luchtvochtigheid gaat toenemen. Als de wolken een golfvormig uiterlijk hebben betekent dat vaak slecht weer op komst.
Cirrostratus
Cirrostratus wolken lijken op een melkachtige witte sluier in de hoge lucht. Dit komt voor bij een naderend warmtefront.
::MIDDELHOGE WOLKEN::
Stratus zijn wolken op lage tot middelhoge hoogte die zeer variabel van vorm zijn, maar de neiging hebben om lagen te vormen. Ze kunnen wit of grijs zijn, verspreid of continu. Is het nog mogelijk de zon erdoorheen te zien, is er waarschijnlijk geen regen op komst. Ook brengen stratuswolken met verschillende vormen minder snel regen dan die welke op gelijke hoogte tot een continue laag zijn samengevoegd. Worden stratuswolken donker en gaan ze zich verzamelen dan is er kans op regen en toenemende wind. Stratuswolken die regen brengen, worden meestal veroorzaakt door vochtige warme fronten en lage druk. Middelhoge bewolking bevindt zich op zo'n 2 tot 6 kilometer hoogte. Deze wolken bestaan hoofdzakelijk uit onderkoelde waterdruppels
Middelhoge bewolking:
Altocumulus,
Altostratus,
Nimbostratus.
Altocumulus
De altostratus is een egaal grijs wolkendek. Deze ontstaat als warme lucht over de koude lucht heen schuift. Vaak komt er nog een glazig zonnetje doorheen maar vaak wordt de bewolking al snel dikker.
::LAGE WOLKEN::
Lage wolken bevindt zich op hoogtes tot ongeveer 2 km. In tegenstelling tot de hoge wolken en de middelhoge wolken bestaat deze bewolking alleen uit vloeibare waterdruppeltjes.
Lage wolken zijn te verdelen in 3 geslachten:
- Stapelvormig - Stratocumulus en eventueel Cumulus
- Laagvormig - Stratus
::VERTICAAL ONTWIKKELDE WOLKEN::
Verticaal ontwikkelde wolken Afhankelijk van de temperatuur en luchtdichtheid bevinden verticaal ontwikkelde wolken zich op een hoogte tot 18 km, Bijzonder aan deze wolken is dat ze in tegenstelling tot bv. lage bewolking op verschillende etages zijn ontwikkeld.
Verticaal ontwikkelde wolken zijn in te delen in:
- Stapelvormig - Cumulonimbus en eventueel Cumulus
- Laagvormig - Nimbostratus
cumulonimbus wolken vroeg op de dag, die gedurende de dag groter worden, kan duiden op zwaar weer wat er binnenkort aan komt.
Mammatuswolken. Deze wolken zijn vernoemd naar de borst of buidel. Een zak waar ijs, sneeuw en waterdruppels de vulling zijn. Er is dan ook een grote bui op komst uit stapelwolken die met een hoge snelheid zijn gestegen tot aan het aambeeld. De mammatuswolk is de enige wolk die ontstaat bij dalende luchtbewegingen. Alle andere wolken lossen dan juist op.
Is het slechte weer voorbij dan kun je deze wolken mooi fotograferen. Zeker als de zon ondergaat krijgen ze ene mooie warme kleur. Een enkele mammatuswolk bestaat slechts een kwartiertje maar voor een heel wolkendek heb je ruim de tijd om de camera paraat te maken.
Mammatuswolken
:: WINDRICHTING::
Als de wind uit het westen komt betekent dit dat deze van zee komt. De wind heeft boven zee veel waterdamp verkregen waardoor deze windrichting de kans op regen vergroot. Noordenwind komt vanuit Siberië deze kant op. In de zomer geeft deze windrichting samen met Oostenwind vaak mooi weer. In de winter is de kans op kou met deze windrichting groot.
Komt de wind uit het Zuiden of Zuidoosten? Dan kan de jas meestal in de kast. De warme lucht wordt dan aangevoerd vanuit het Middellandse zeegebied.
:: DIEREN VOORSPELLEN HET WEER::
Om te kunnen overleven nemen dieren maatregelen op de aankomende weersveranderingen.
Omdat het zuurstofgehalte in water lager wordt bij warm weer komen de vissen bij temperatuurstijging naar boven.
Als zwaluwen hoog vliegen is het mooi en droog weer, vliegen ze laag, dan komt er vandaag nog regen. De oorzaak is de stijgende warme lucht bij mooi weer die insecten mee omhoog neemt. De zwaluwen gaan de insecten achterna.
Wanneer koeien, kippen en schapen buiten staan en niet meteen schuilen bij een bui, dan blijft het lang regenen. Zoeken ze meteen een schuilplaats, dan duurt het buitje meestal niet zo lang.
:: LET OP CONTRAILS::
Een extra indicatie hoe het weer zich bij wolkenloze hemel ontwikkelt, geven de condensstrepen van vliegtuigen. Deze contrails (een samenvoeging van condensation en trails) vertellen veel over de atmosfeer op grote hoogte. Daar vriest het meer dan veertig graden en omdat koude lucht maar weinig waterdamp kan bevatten, condenseert de extra waterdamp die uit de straalmotoren komt meteen en leidt zo tot wolkenvorming in de vorm van strepen. Blijven die contrails maar korte tijd als smalle, rechte lijnen zichtbaar dan valt er op korte termijn geen verandering te verwachten. Lossen de vliegtuigstrepen daarentegen langzaam op, rafelen ze uiteen en bedekken ze steeds meer blauw dan is in de regel slecht weer op komst.
TIP 4:: ZONSOPKOMST EN ZONSONDERGANG::
Een zonsopgang zonder wolken is niet om over naar huis te schrijven. Het zijn juist de wolken die beschenen worden door de zon die de zonsondergang of zonsopkomst zo mooi maken.
:: MIST ::
Er zijn twee soorten mist :
stralingsmist en advectieve mist.
Stralingsmist
Stralingsmist ontstaat als in de avond of nacht het aardoppervlak flink afkoelt. Er is dan nauwelijks tot geen bewolking en weinig wind. Doordat ook de lucht aan de grond afkoelt ontstaat mist. Koudere lucht kan minder vocht bevatten en daardoor wordt op een zeker moment het condensatiepunt bereikt en ontstaan waterdruppeltjes. Als er helemaal geen wind staat blijven de waterdruppels niet in de lucht hangen maar vallen ze op de grond, op het gras of bladen. Dit noemen we dauw. Staat er veel wind dan ontstaat er laaghangende bewolking.
Advectieve mist
Advectieve mist ontstaat doordat relatief warme lucht over een koud oppervlak (bijvoorbeeld een koude zee of een koud meer) stroomt waardoor dit oppervlakte afkoelt. Als door deze afkoeling het condensatiepunt wordt bereikt ontstaat mist. Advectieve mist komt in ons land vooral voor in het voorjaar.
:: RODE LUCHT::
Luchtverontreiniging in combinatie met warm weer is vaak de veroorzaker van avondrood. Het stof in de lucht wordt door het laagstaande zonlicht rood gekleurd. Avondrood is een gevolg van verstrooiing van zonlicht door stof.
Ochtendrood wordt meestal veroorzaakt door een luchtvochtigheid met veel waterdamp.
Door een vulkaanuitbarsting elders op de wereld kan de lucht ook rood kleuren. Doordat de vulkaanstof tot kilometers hoogte komt is dit in ons land zichtbaar. op deze hoogte valt geen regen maar de sterke wind kan deze stof over een groot deel van de aarde verspreiden.